Kereste üreticileri iğne yapraklı veya geniş yapraklı ağaç türlerinden inşaatlık, doğramalık ve mobilyalık keresteyi iç ve dış pazar için üretmektedir. Palet ve ahşap ambalaj sektörü aynı zamanda tomruk keserek hem kereste hem de nihai palet ve ambalaj malzemesi üretmektedir. Kereste, Palet ve Ahşap ambalaj sektörü tamamen yerli makine teçhizatıyla üretim tesisleri kurabilmektedir.
Rekabet edebilir fiyatlar oluştuğunda kereste ihracatı yaklaşık 25 ülkeye yapılabilmektedir. Palet ve Ambalaj sektörünün ürünleri tüm ülkenin her türlü ürününün ihracat, lojistik ve depolamasında olmazsa olmaz niteliktedir.
Yıllık yaklaşık 1 milyar ABD Doları olduğunu tahmin ettiğimiz ahşap palet ve ambalaj ürünleri ihracatta ana malın yanında beyan edilmediği için bu rakamlar kayıt altına alınamamaktadır maalesef. Buna rağmen kereste ve masif ahşap sektörü son yıllarda dış ticaret fazlası vermektedir. Ahşap Bazlı Paneller Sektörü Ağaç bazlı panel sektörü, yapısal ve yapısal olmayan paneller olarak iki ana guruba ayrılır:
Yapısal paneller Kontrplak, OSB ürün gurubundan oluşuyor. Yapısal olmayan paneller Yonga Levha (sunta), Suntalam, MDF, HDF, MDFLAM, Laminat parke gurubundan oluşur. Üretimin %75’i mobilya, %12’si inşaat, %13‘ü dekorasyon sektöründe tüketilmektedir. Toplamda 22 şirket 32 üretim tesisinde faaliyet göstermektedir. Sektörün toplam üretim kapasitesi 13.9 milyon m3 /yıl ve gerçekleşen üretim ise 12 milyon m3 /yıl’dır. Sektörün odun hammaddesi ihtiyacı 14 milyon ton /yıldır. Ülkemizde lif levha ve yonga levha sanayi son 20-30 yılda oldukça gelişmiş ve başarılara ulaşmış bir sektör durumundadır.
Bu kapasitelerle Türkiye lif levha (MDF, HDF) üretiminde dünyada ikinci ve Avrupa’da birinci sırada, yonga levha üretiminde ise dünyada dördüncü, Avrupa’da üçüncü sırada yer almaktadır. Laminat parkede ise Türkiye Avrupa’da ikinci, dünyada üçüncüdür. Türkiye’de canlı/taze ağaca dayalı lif-yonga levha sanayinin oldukça plansız ve hızlı büyüdüğünü ifade etmek yerinde olacaktır. Ormanlarımızda asli orman ürünleri üretimimizde en büyük yekûnu lif-yongalık odun üretiminin oluşturması ve yeterli olmayıp tomruk gibi daha kıymetli hammaddelerin bile bu lif-yonga sanayiinde kullanılması plansız büyümenin en önemli göstergesi durumunda olduğu görülmektedir.
Dünyada yonga levha üretimi rakamlarına bakıldığında Çin 27.5 milyon m3 , Rusya 7.5 milyon m3 , Almanya 5.8 milyon m3 , Türkiye 5 milyon m3 , ABD ise 4.2 milyon m3 üretmektedir. Dünyada MDF üretimine bakıldığında Çin 56 milyon m3 , Türkiye 7 milyon m3 , Brezilya 4.5 milyon m3 , Almanya 3.6 milyon m3 , Rusya ise 3.2 milyon m3 üretmektedir. Dünyada laminat parke üretiminde ise Çin 250 milyon m2 , Almanya 227 milyon m2 , Türkiye 92 milyon m2 , Rusya 90 milyon m2 , ABD ise 80 milyon m2 üretmektedir .
Yapısal Ahşap, ürünler genel olarak yapısal sınıfı belirlenmiş keresteler olmakla birlikte tutkal, çivi dübel vs gibi birleştiricilerle bir araya getirilerek yapısal elemanlar haline dönüştürülen Mühendislik Ahşap ürünlerden oluşmaktadır. Yapısal Ahşap grubu masif ahşabın en katma değerli ürünlerindendir. Bu grup, Lamine Ahşap (Glued Laminated Timber GLT, GLULAM), CLT (Cross Laminated Timber /Çapraz Lamine Ahşap), LVL, PSL, NLT, DLT, LST gibi ürünlerden oluşur ve yapısal mukavemet sınıfları belirlenmiştir.
CLT (Çapraz Lamine Ahşap) Kerestelerin yan yana ve üst üste çapraz laminasyonu ile elde edilen bir Yapısal Ahşap türüdür ve yüksek katlı ahşap yapıların inşasına olanak sağlaması bakımından çok önemli bir malzeme olarak üretimi ve kullanımı hızla artmaktadır.
Forest Products Annual Market Review’in 2020 baskısına göre, CLT’nin 2020’deki üretim kapasitesinin 2.8 milyon m3 olduğu tahmin edilmektedir. Bu da parasal olarak 2 milyar ABD Doları’na tekabül etmektedir. Bunun %48’i Avrupa’da, %43’ü Kuzey Amerika’da, %6’sı Okyanusya’da ve %3’ü Asya’da gerçekleşmektedir. Avusturya, Çekya, Almanya, İtalya ve İsviçre küresel CLT üretiminin merkez üssünü oluşturmaya devam ediyor. Bu beş ülke 2019’da üretimin %80’ini oluşturdu. CLT yatırımları hızla artmaktadır.
Lamine Ahşap (Glulam-GLT) Pazarı: GLT Lamine Ahşap yapısal kerestelerin üst üste laminasyonu ile elde edilen Yapısal Ahşap türüdür ve ahşap yapıların vazgeçilmez mühendislik ürünlerinden birisidir. EMR Market Research kuruluşunun raporunda 2020 yılında bu pazarın 3.8 milyar ABD Doları’na ulaştığı belirtiliyor. 2026 yılında ise 4.7 milyar ABD Doları’na ulaşması bekleniyor.
Başlıca üretici ülkeler Avusturya, Finlandiya, Almanya ve İtalya’dır. Her iki ürün (CLT ve Lamine Ahşap) iğne yapraklı çam, göknar ve ladin ağacından üretilmektedir ve Türkiye’de bu ağaç türlerimiz yaygın olarak mevcuttur. Türkiye’de genel olarak kurumsal bir yapısal ahşap üretiminden bahsedemiyoruz. Yerli ağaç türlerinin yapısal mukavemet sınıflarının belirlenme çalışmaları henüz yapılmaktadır.
Buna bağlı olarak ve iklim sorunları çerçevesinde artan talepler doğrultusunda yapısal ahşap üretimi önümüzdeki yıllarda artacağı öngörülebilir. Lamine ahşap imalatı az miktarda yapılmaktadır. Yapısal olduğu için üretiminde standartlara uygunluk, gözetim ve denetim sonucu belgelendirme gerekmektedir. Türkiye’de henüz belgelendirme altyapısı tam olarak oluşturulmamıştır.
Belgeli üretim yapılması ürünün pazar payını, ihracat imkânlarını ve katma değerini artırmaktadır. Masif Panel Pazarı: Aynı ağaç türünden küçük kesitli masif lamellerin tek parça ya da uç uca ekli parça halindeyken özellikle lifleri paralel olacak şekilde birbirine kenarlarından boyuna ve enine yönde tek tabaka halinde yapıştırılmasıyla elde edilen levhalar olarak tanımlanabilir. Avrupa’da yıllık 3 milyon m3 , yaklaşık 1,5 - 2 Milyar Euro civarında bir üretim kapasitesi bulunmaktadır.
Türkiye hammadde ve katma değer açısından bu alanda ciddi potansiyele sahip olmasına rağmen masif panel üretim ve uluslararası ticaretinde çok gerilerde yer almaktadır. Masif Panel (Edge Glued Panel), Konturtabla (Blockboard) ise mobilya, dekorasyon, iç mimari tasarım, masa, mutfak tezgâhı vb. amaçlı kullanım amaçlı üretilmektedir.
